Khi chọn sơn tường cho nhà ở, ít ai nghĩ tới Formaldehyde – một hóa chất có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe gia đình. Vậy Formaldehyde trong sơn tường là gì, tại sao lại có mặt trong sơn và làm sao để nhận biết cũng như hạn chế rủi ro? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ và đưa ra lựa chọn sơn an toàn hơn.
Formaldehyde là gì?
Formaldehyde là một hợp chất hóa học (công thức HCHO) tồn tại ở dạng khí không màu, có mùi hăng đặc trưng. Chất này được dùng phổ biến trong nhiều ngành công nghiệp như sản xuất nhựa, gỗ ép, dệt may và đặc biệt có thể xuất hiện trong sơn tường.
Tại sao formaldehyde có trong sơn tường?
Formaldehyde có mặt trong sơn tường chủ yếu do ba yếu tố chính:
- Từ nguyên liệu đầu vào: Một số loại nhựa và dung môi dùng trong sản xuất sơn vốn đã chứa Formaldehyde. Khi sơn được tạo ra, chất này có thể tồn tại như tạp chất.
- Được thêm vào để bảo quản: Vì có tính diệt khuẩn và chống nấm mốc, Formaldehyde thường được sử dụng để kéo dài thời hạn sử dụng của sơn.
- Tạo màng và liên kết: Trong sơn và các sản phẩm xây dựng, Formaldehyde còn đóng vai trò như “keo dính”, giúp lớp sơn bám chắc và bền màu hơn.
Nhưng một câu hỏi đặt ra là “mùi sơn tường có độc không?”. Câu trả lời là có vì mặc dù formaldehyde có nhiều công dụng trong sơn, nó là chất dễ bay hơi và gây ô nhiễm không khí trong nhà cũng như gây hại cho sức khỏe khi tiếp xúc lâu dài. Do đó việc kiểm soát nồng độ formaldehyde trong sơn tường rất quan trọng để giảm thiểu tác động độc hại.
| Loại sơn nào phát thải nhiều Formaldehyde nhất?
“Thủ phạm” phát thải Formaldehyde lớn nhất chính là sơn dầu và vecni phủ gỗ. Chúng chứa nhiều nhựa tổng hợp và dung môi gốc dầu, nên khi khô sẽ “xả” Formaldehyde ra không khí nhiều hơn hẳn so với sơn nước. |
Cách nhận biết sơn có Formaldehyde
Mùi hăng khó chịu sau khi sơn
Sơn có formaldehyde thường có mùi hăng, cay khó chịu rõ rệt, đặc biệt khi mới sơn hoặc vừa mở bao bì sản phẩm. Mùi này tương tự mùi hơi thuốc lá hoặc dưa muối chua và thường khiến bạn cay mắt, khó thở và nhức đầu ngay sau khi bước vào phòng. Do đó, việc khử mùi sơn gỗ, sơn tường là rất quan trọng để bạn cảm thấy dễ chịu hơn khi bước vào không gian sống của mình.
Triệu chứng sức khỏe khi ở trong phòng mới sơn
Khi ở trong phòng mới sơn, đặc biệt là với loại sơn chứa Formaldehyde, cơ thể thường xuất hiện những triệu chứng khó chịu rõ rệt. Bạn có thể cảm thấy ngạt thở, đau đầu, chóng mặt sau một thời gian ngắn hít phải mùi sơn. Mắt dễ bị kích ứng, cay rát, chảy nước mắt, trong khi mũi và cổ họng có cảm giác khô, rát hoặc nghẹt. Với những người nhạy cảm hơn, triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn như ho khan, buồn nôn hoặc khó ngủ. Thậm chí, mùi sơn còn được chứng minh có tác động nghiêm trọng đến hệ sinh sản của người hít phải.
Thông tin trên bao bì và chứng nhận sản phẩm
Nhãn trên sơn cho biết lượng formaldehyde hoặc VOC thấp thường bao gồm các tiêu chuẩn và chứng nhận như sau:
- Nhãn “Low VOC” hoặc “Zero VOC”: Cho biết sản phẩm có hàm lượng hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) rất thấp hoặc gần như không có, giúp giảm phát thải formaldehyde trong sơn tường và các khí độc khác.
- Nhãn “Formaldehyde-free”: Chứng minh sản phẩm sơn không chứa formaldehyde hoặc có khả năng phát thải rất thấp.
- Các chứng nhận thân thiện môi trường khác như:
- Nhãn ECO Label
- GreenGuard
- Chứng nhận từ các cơ quan kiểm định độc lập.
Các tiêu chuẩn an toàn về nồng độ Formaldehyde trong sơn
Tiêu chuẩn Việt Nam (QCVN & TCVN)
Ở Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành TCVN 13977:2024. Đây là tiêu chuẩn dùng để xác định lượng Formaldehyde phát thải từ màng sơn và vecni. Nhờ có tiêu chuẩn này, việc kiểm soát an toàn sẽ chặt chẽ hơn, giúp người dùng yên tâm hơn khi lựa chọn sơn. Tuy vậy, hiện tại Việt Nam vẫn chưa có một quy chuẩn quốc gia (QCVN) riêng quy định giới hạn cụ thể cho Formaldehyde trong sơn. Nghĩa là, chúng ta mới chỉ dừng ở bước đo lường, chứ chưa đặt ra mức tối đa được phép như nhiều nước khác.
Tiêu chuẩn quốc tế về sơn nước (Low VOC/Zero VOC)
Nếu so với thế giới, bạn sẽ thấy các nước phát triển đi trước khá xa. Ở Mỹ, Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) quy định rõ ràng rằng:
- Sơn được coi là Low VOC nếu hàm lượng VOC dưới 50 g/L.
- Và đạt chuẩn Zero VOC khi dưới 5 g/L (Architectural Digest).
Không chỉ vậy, nhiều công trình còn yêu cầu sơn đạt thêm các chứng nhận như LEED hay GreenGuard để đảm bảo không gây phát thải Formaldehyde và các chất độc hại khác (Dulux Trade).
Tiêu chuẩn châu Âu & Nhật Bản
Tại châu Âu, quy định còn khắt khe hơn. Chỉ thị 2004/42/EC quy định chặt chẽ nồng độ VOC trong sơn; nếu Formaldehyde vượt 0,05% phải dán nhãn cảnh báo và mức tối đa cho phép là 0,2%. Từ 2026, EU sẽ tiếp tục siết chặt hơn qua REACH. Ở Nhật Bản, Bộ Y tế và Lao động đã đưa ra giới hạn VOC cho sơn nội, ngoại thất và khuyến khích dùng sơn Low VOC hoặc Zero VOC để bảo vệ sức khỏe.
3 Giải pháp hữu dụng nhất để giảm thiểu formaldehyde trong sơn tường
Thông gió sau khi sơn
Để hạn chế tối đa tác hại từ Formaldehyde trong sơn tường, bạn có thể áp dụng nhiều giải pháp, nhưng thông gió sau khi sơn vẫn là quan trọng nhất và là cách nhanh nhất Hãy mở cửa sổ, sử dụng quạt hoặc máy hút gió để thay thế toàn bộ không khí ô nhiễm chứa Formaldehyde và VOCs bằng luồng không khí trong lành từ bên ngoài, giúp cải thiện chất lượng không khí và giảm nhanh nồng độ khí độc ngay lập tức. Trong khi đó, cây xanh hay than hoạt tính chỉ có tác dụng hỗ trợ, khả năng hấp thụ chậm và giới hạn, không thể thay thế hiệu quả của việc lưu thông không khí. Vì vậy, thông gió luôn là bước đầu tiên và thiết yếu để loại bỏ nhanh mùi sơn và các chất độc hại, còn các biện pháp khác chỉ nên xem như bổ trợ lâu dài.
Chọn loại sơn an toàn
Để chọn được loại sơn an toàn cho gia đình, bạn nên ưu tiên những sản phẩm có tiêu chuẩn phát thải thấp về formaldehyde trong sơn tường và VOCs, ví dụ như đạt chứng nhận E0, E1 hoặc CARB-P2 (tiêu chuẩn California). Ngoài ra, các sản phẩm có nhãn “Low VOC” hoặc “Zero VOC” cũng là lựa chọn rất đáng cân nhắc để đảm bảo không gian sống trong lành hơn. Đặc biệt, các dòng sơn sinh học hoặc có thành phần tự nhiên (eco-paint) cũng ngày càng phổ biến, phù hợp với gia đình có trẻ nhỏ, mẹ bầu hoặc người nhạy cảm.
Dùng máy lọc không khí
Khi không gian vừa mới sơn, việc dùng máy lọc không khí là một giải pháp hữu ích giúp loại bỏ formaldehyde và VOCs nhanh hơn. Nhờ bộ lọc than hoạt tính kết hợp HEPA, thiết bị này không chỉ cải thiện chất lượng không khí, mà còn giúp giảm mùi hăng khó chịu và tạo cảm giác dễ chịu cho cả gia đình. Đặc biệt, ngoài việc xử lý khí độc từ sơn, máy lọc không khí còn ngăn ngừa bệnh hô hấp nhờ khả năng loại bỏ bụi mịn, vi khuẩn và các tác nhân gây dị ứng. Đây là lý do vì sao thiết bị này ngày càng trở thành lựa chọn quen thuộc trong nhiều gia đình. Nếu bạn đang phân vân không biết chọn loại nào, có thể tham khảo ngay danh sách 6 máy không khí hiệu quả bậc nhất hiện nay. Đây đều là những model nổi bật, được đánh giá cao cả về hiệu suất lọc lẫn độ bền. Ngoài ra, với những không gian kín hoặc yêu cầu cao về thẩm mỹ, bạn cũng có thể dùng máy lọc không khí âm trần cho không gian kính, tiết kiệm diện tích sinh hoạt. Giải pháp này vừa đảm bảo hiệu quả lọc khí toàn diện, vừa giữ được sự gọn gàng, thoáng đãng cho căn phòng.
So sánh AirProce AI-600, AI-700 và SmartVent AC-160: Đâu là lựa chọn tốt nhất để giảm formaldehyde sau khi sơn tường?
Dưới đây là bảng so sánh ngắn gọn giữa ba mẫu máy lọc không khí/cấp khí tươi của AirProce – AI‑600, AI‑700, và SmartVent AC‑160, để giúp bạn chọn lựa hiệu quả nhất nhằm giảm tác hại của formaldehyde trong phòng mới sơn:
| Thiết bị | CADR Formaldehyde | Công nghệ lọc / cấu hình nổi bật | Tính năng chính | Ưu điểm nổi bật |
| AirProce AI‑600 | ~300 m³/h | HEPA H13 + TVOC filter (5 kg than hoạt tính), CADR tổng hạt 600 m³/h, CCM formaldehyde > 7710 mg F4 | Lọc bụi siêu mịn + Khử mùi | Hiệu quả lọc ổn định, phù hợp không gian vừa và nhỏ; trọng lượng nhẹ dễ di chuyển. |
| AirProce AI-700 | >400 m³/h | HEPA H11 pre-filter, TVOC cartridge (9.4 kg), CADR hạt 600 m³/h, CCM formaldehyde > 16000 mg F4 | Khử mùi hiệu suất cao + Lọc bụi mịn cơ bản | Công suất cao, xử lý Formaldehyde mạnh mẽ và nhanh hiệu quả trong không gian lớn. |
| SmartVent AC-160 | Cấp khí tươi | Hệ lọc đa tầng: G4/F9/TVOC/H13/14 HEPA Stack; luồng gió đến 220 m³/h; giám sát PM2.5, CO₂, độ ẩm | Cấp khí tươi + Lọc không khí + Sưởi ấm | Cung cấp không khí tươi sạch liên tục, tối ưu cho không gian kín và tiết kiệm diện tích. Giúp phòng không bị bí bách, ngột ngạt kể cả khi đóng cửa bật điều hòa |
“Quy luật vàng” để lựa chọn dòng máy như sau:
- Nếu muốn giảm formaldehyde trong sơn tường nhanh nhất, đặc biệt trong phòng vừa sơn xong, AI-700 là lựa chọn mạnh mẽ nhất nhờ CADR cao và lượng than hoạt tính lớn, thích hợp cho không gian lớn hoặc mức VOC cao.
- Nếu phòng của bạn vừa tầm (như phòng ngủ, phòng khách nhỏ), AI-600 vẫn là lựa chọn đáng tin cậy với hiệu năng tốt và thiết kế kín.
- Nếu ưu tiên luồng không khí trong lành liên tục, ít lo ngại formaldehyde trong sơn tường tích tụ, thì SmartVent AC-160 với khả năng cấp khí tươi sẽ là giải pháp bổ trợ tuyệt vời.
Lời kết
Formaldehyde trong sơn tường có thể gây hại cho sức khỏe nếu không được kiểm soát. Vì thế, khi chọn sơn tường, bạn nên ưu tiên sơn Low VOC, Zero VOC và nhớ kết hợp thông gió cùng máy lọc không khí. Cách đơn giản này sẽ giúp không gian sống của bạn luôn dễ chịu, trong lành và an toàn cho cả gia đình.
