Bạn có bao giờ nghe đến Formaldehyde chưa? Đây là một loại hóa chất thường “ẩn nấp” ngay trong chính không khí mà cả gia đình chúng ta hít thở mỗi ngày. Nghe thì có vẻ xa lạ, nhưng thực tế Formaldehyde lại là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho con người.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguồn gốc, tính chất, tác hại và cách loại bỏ Formaldehyde hiệu quả để bảo vệ không gian sống an toàn.
Formaldehyde là gì?
Formaldehyde là hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), có công thức hóa học CH₂O. Ở nhiệt độ thường, nó tồn tại dưới dạng khí không màu, có mùi hăng đặc trưng và dễ gây kích ứng cho mắt, mũi, họng. Do khả năng bay hơi mạnh, formaldehyde nhanh chóng lan tỏa trong không khí và trở thành tác nhân chính gây ô nhiễm môi trường trong nhà, tương tự như bụi mịn PM2.5 hay các khí độc khác.
Formaldehyde còn được biết đến với các tên gọi khác như:
- Methanal – tên gọi theo hệ thống danh pháp IUPAC.
- Formol – khi hòa tan trong nước (dung dịch formaldehyde 37–40%).
- Methylene oxide, Oxymethylene, hoặc Methyl aldehyde – thường dùng trong các tài liệu kỹ thuật, công nghiệp.
Trong thực tế, người dân và ngành công nghiệp hay gọi đơn giản là Formalin vì đây là dạng được ứng dụng phổ biến trong bảo quản, y tế và sản xuất.
Nguồn gốc của Formaldehyde
Vậy Formalin đến từ đâu? Thực chất, nó được sinh ra từ cả nguồn nhân tạo và tự nhiên. Trong đời sống hiện đại, nồng độ formaldehyde trong nhà chủ yếu đến từ các vật liệu xây dựng, gỗ công nghiệp hay nói cách khác là nội thất, sản phẩm tiêu dùng trong gia đình.
Ngoài ra, formaldehyde cũng được tạo ra tự nhiên từ quá trình cháy rừng, sự phân hủy sinh học của thực vật, và một phần nhỏ ngay trong quá trình trao đổi chất của cơ thể người.
Vì sao formaldehyde được quan tâm trong môi trường gia đình?
Trong không gian sống hằng ngày, có nhiều “kẻ thù vô hình” mà chúng ta ít để ý như bụi mịn PM2.5, khí CO, benzene và đặc biệt là formaldehyde. Đây là một trong những chất ô nhiễm phổ biến nhất trong nhà. Dù formaldehyde có ích trong công nghiệp (sản xuất nhựa, keo dán, chất bảo quản), nhưng khi tồn tại trong môi trường gia đình – nơi con người sinh hoạt và hít thở mỗi ngày – nó lại gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe.
Theo nghiên cứu tại Hà Nội, nồng độ formaldehyde trong một số căn hộ mới xây dựng có thể đạt tới 370 µg/m³, trong khi mức an toàn chỉ khoảng 100 µg/m³. Điều này có nghĩa là nhiều gia đình đang sống trong bầu không khí có formaldehyde cao gấp 3–4 lần so với chuẩn an toàn.
Formaldehyde có ở đâu trong gia đình?
Bạn có đang ngồi trên chiếc bàn làm từ gỗ ép? Nếu có, có thể bạn đang hít phải formaldehyde mà không hề hay biết. . Dưới đây là những nơi có formaldehyde phổ biến nhất:
1. Nội thất và vật liệu xây dựng
Formaldehyde thường có nhiều nhất trong các vật liệu nhân tạo, đặc biệt là gỗ công nghiệp và chất phủ.
- Ván ép, MDF, HDF, particle board (ván dăm).
- Gỗ dán, laminate, đồ nội thất lắp ráp sẵn.
- Sơn tường, sơn dầu, keo dán gỗ.
- Vecni, chất phủ bóng, keo silicone.
2. Đồ dùng sinh hoạt
Ngay cả những đồ gia dụng quen thuộc cũng có thể phát tán formaldehyde.
- Đệm, nệm mút, sofa bọc vải.
- Rèm cửa, khăn trải bàn, ga trải giường chống nhăn.
- Quần áo chống nhăn, chống cháy, vải dệt may xử lý hóa chất.
3. Khói và khí thải
Formaldehyde có thể sinh ra từ các hoạt động đốt cháy hoặc nguồn khói trong gia đình.
- Khói thuốc lá, thuốc lào.
- Khói bếp ga, bếp than, bếp củi.
- Nến thơm, hương trầm, tinh dầu đốt.
4. Sản phẩm cá nhân
Một số sản phẩm chăm sóc cơ thể hoặc mỹ phẩm cũng có chứa formaldehyde hoặc chất giải phóng formaldehyde.
- Dầu gội, dầu xả, gel tạo kiểu tóc.
- Sơn móng tay, sơn phủ móng, keo dán mi giả.
- Mỹ phẩm chống nhăn, sản phẩm chăm sóc da chứa chất bảo quản.
Tác hại của Formaldehyde đối với sức khỏe con người
Nhiều người nghĩ formaldehyde chỉ là mùi hăng khó chịu vài ngày sẽ bay hết. Thực tế, chất này tồn tại lâu dài và gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe.
Ảnh hưởng ngắn hạn
Khi hít phải formaldehyde trong thời gian ngắn, cơ thể thường phản ứng ngay lập tức. Các dấu hiệu dễ thấy như:
- Cay mắt
- Đỏ mắt, chảy nước mắt, mũi
- Cổ họng bị kích ứng dẫn đến ho hoặc khó thở.
Một số trường hợp còn xuất hiện đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, trong khi da có thể bị ngứa, nổi mẩn hoặc dị ứng nếu tiếp xúc trực tiếp. Đây là những dấu hiệu cảnh báo nhanh, thường thấy khi bạn mới mua nội thất gỗ công nghiệp hoặc vừa sơn sửa nhà cửa.
Ảnh hưởng dài hạn
Khi tiếp xúc lâu dài với formaldehyde, ngay cả ở nồng độ thấp, sức khỏe có thể suy yếu nghiêm trọng với các vấn đề như hen suyễn, bệnh hô hấp mãn tính hay viêm da tiếp xúc. Điều này tương tự như ảnh hưởng của ô nhiễm không khí trong nhà mà AirProce đã nhiều lần cảnh báo. Thậm chí, nhiều trường hợp còn bị mất ngủ hoặc bị ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt với người già, trẻ nhỏ và người có bệnh nền về đường hô hấp.
Theo Cục Bảo vệ Môi trường, các tòa chung cư tại Việt Nam từng đo được nồng độ formaldehyde trung bình là 0,023 ppm, có nơi lên tới 0,046 ppm, đã vượt qua ngưỡng an toàn tối đa (khoảng 0,08 mg/m³, tương đương khoảng 0,06 ppm). Điều này đồng nghĩa người dân đang sống trong không gian kín như nhà ở mới sửa chữa hoặc nội thất gỗ công nghiệp có thể đối mặt với nguy cơ bị tổn hại sức khỏe nghiêm trọng.
Nguy cơ ung thư
Và cuối cùng, TCVN cũng nghiêm túc cảnh báo rằng formaldehyde tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư. Và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cùng Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã xếp formaldehyde vào nhóm chất gây ung thư cho con người (nhóm 1). Nguy cơ cao nhất được ghi nhận là ung thư vòm họng và đường hô hấp trên.
Cách nhận biết Formaldehyde trong nhà
Cách 1 – Nhận biết bằng cảm quan
Như đã nói, nếu bạn bước vào phòng mới sơn, mới mua bàn ghế gỗ ép hay trải thảm mới và cảm thấy mắt cay, họng khô rát hoặc khó thở thì rất có thể đó là formaldehyde. ùi hăng nồng, khó chịu chính là lời cảnh báo đầu tiên để bạn chú ý hơn đến môi trường sống.
Cách 2 – Sử dụng dụng cụ đo
Sử dụng các dụng cụ chuyên biệt để đo chính xác nồng độ formaldehyde là cách các chuyên gia khuyên dùng. Thay vì chỉ dựa vào cảm giác, bạn có thể dùng máy đo chất lượng không khí hoặc thiết bị đo formaldehyde cầm tay. Những thiết bị này sẽ hiển thị con số cụ thể (ppm hoặc mg/m³), giúp bạn biết rõ liệu không gian sống của mình có an toàn hay không.
Cách 3 – Sử dụng dịch vụ chuyên nghiệp
Nếu vẫn nghi ngờ, bạn có thể liên hệ các đơn vị kiểm tra không khí. Họ sẽ lấy mẫu, phân tích và đưa cho bạn báo cáo chi tiết về formaldehyde và các khí độc khác. Cách này thường dùng khi nhận bàn giao nhà mới, văn phòng mới hoặc khi bạn muốn có kết quả uy tín hơn.
4 phương pháp hữu dụng nhất để giảm thiểu Formaldehyde trong nhà
Thông gió và lưu thông không khí
Cách đơn giản nhất chính là mở cửa sổ, bật quạt thông gió để không khí trong nhà luôn được lưu thông. Khi dòng khí được thay mới thường xuyên, formaldehyde sẽ thoát ra ngoài nhanh hơn, giúp căn nhà thoáng đãng và an toàn hơn.
Sử dụng vật liệu, nội thất ít phát thải
Như ông bà ta vẫn nói: ‘Đầu tư một lần cho tốt thì yên tâm cả đời’, vì thế hãy ưu tiên những món nội thất có nguồn gốc ‘lành tính’ một chút. Ví dụ, bạn có thể chọn gỗ tự nhiên, tre, mây hoặc các sản phẩm có chứng nhận an toàn, thay vì gỗ ép, ván dăm kém chất lượng, giá rẻ và dễ phát thải formaldehyde.
Ứng dụng cây xanh trong nhà
Một trong những cách khử Formaldehyde hiệu quả – đó chính là sử dụng cây xanh. Cây không chỉ hấp thụ CO₂ mà còn có thể lọc được nhiều khí độc hại khác, trong đó có formaldehyde. Những loại quen thuộc như lưỡi hổ, trầu bà hay nha đam vừa giúp làm sạch không khí, vừa làm đẹp không gian sống của bạn.
Dùng máy lọc không khí có bộ lọc than hoạt tính & HEPA
Nếu muốn xử lý triệt để, bạn có thể dùng máy lọc không khí cao cấp với bộ lọc than hoạt tính & HEPA để loại bỏ khí độc và bụi mịn hiệu quả. Bộ lọc này giúp giữ lại formaldehyde và các hợp chất hữu cơ bay hơi (VOC), đồng thời lọc bụi mịn, mang lại bầu không khí trong lành hơn.
“Đầu tư cho sức khỏe là một khoản đầu tư sinh lời nhất” – hãy đầu tư cho bản thân bạn, con trẻ và thành viên trong gia đình của mình để đảm bảo “tài sản đáng quý nhất” của gia đình mình.
Máy lọc không khí AirProce xử lý formaldehyde thế nào?
Các dòng máy lọc không khí AirProce được trang bị màng lọc than hoạt tính và công nghệ lọc đa tầng giúp hấp thụ và phân hủy formaldehyde hiệu quả, đồng thời loại bỏ bụi mịn, vi khuẩn và các hợp chất hữu cơ bay hơi (VOC) khác. Với thiết kế hiện đại và nhiều dòng máy phù hợp cho từng diện tích phòng, AirPorce mang đến không gian sống trong lành, an toàn hơn cho cả gia đình.
Ví dụ, dòng AirProce AI-700 với bộ lọc siêu mịn và màng khử mùi chuyên dụng chứa tới 10kg than hoạt tính, có khả năng loại bỏ formaldehyde nhanh chóng, thích hợp cho các căn hộ từ dưới 72m². Ngoài ra, có thêm 2 dòng máy AirProce AI-600 và SmartVent AC-160 cũng khử được formaldehyde hiệu quả với những điểm mạnh riêng. Nhờ vậy, người dùng có thể yên tâm hít thở bầu không khí sạch, giảm nguy cơ dị ứng, khó thở và các bệnh về hô hấp.
Caption: Máy lọc không khí AI-700 giúp loại bỏ formaldehyde
→ Đọc thêm: Hiệu quả khử formaldehyde của máy lọc không khí AI-600
Lời kết
Formaldehyde là một “kẻ thù thầm lặng” tồn tại trong nhiều đồ nội thất và vật liệu xây dựng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe gia đình bạn.
Không khí trong lành chính là nền tảng cho một cuộc sống khỏe mạnh. Thay vì lo lắng về các khí độc ẩn trong nhà, bạn hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe gia đình bằng một chiếc máy lọc không khí AirProce. Một quyết định nhỏ hôm nay sẽ mang lại sự yên tâm lâu dài cho cả nhà.
