Những năm gần đây, vào những ngày không khí ô nhiễm nặng nề ở Hà Nội, các phương tiện thông tin đại chúng ra rả tin tức về chỉ số AQI cao vượt ngưỡng. Việc mở điện thoại di động để kiểm tra chỉ số AQI trước khi ra ngoài mỗi ngày dần dần đã trở nên quen thuộc đối với người dân thành phố lớn đặc biệt là Hà Nội và Tp Hồ Chí Minh. Vậy cách tính chỉ số AQI như thế nào? Tiêu chuẩn AQI của Trung Quốc và Mỹ có gì khác nhau? Cùng AirProce Việt Nam tìm hiểu ngay!
Cách tính chỉ số AQI
AQI là gì?
AQI là một chỉ số mô tả định lượng trạng thái của chất lượng không khí. Cũng giống như chỉ số BMI dùng để chỉ tình trạng sức khỏe của cơ thể, AQI có thể cho chúng ta biết mức độ nghiêm trọng của ô nhiễm không khí. Nhờ đó, bạn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe của mình. Tuy nhiên, giống như BMI không đại diện cho trọng lượng cụ thể hoặc dữ liệu chất béo cơ thể, AQI không thể trực tiếp cho chúng ta biết nồng độ cụ thể của các chất ô nhiễm trong không khí là bao nhiêu.
Thay vì nhấn mạnh vào PM2.5, hệ thống AQI lại đo lường nhiều chất ô nhiễm khác nhau, chẳng hạn như NO2, SO2, Ozone và Carbon monoxide, và tạo ra con số AQI dựa trên giá trị cao nhất. Điều này có nghĩa là nếu một chất ô nhiễm cao, nó sẽ làm sai lệch con số tổng thể. Ví dụ: nếu NO2 đặc biệt cao vào một ngày nhất định, nó cũng sẽ đẩy AQI cao hơn – ngay cả khi PM2.5 có chỉ số thấp. NO2 rất hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách vì nó là tiền thân của PM2.5, nhưng tác động của nó đối với sức khỏe của bạn không đáng kể như PM2.5. Vì vậy, xếp hạng NO2 cao không nhất thiết có nghĩa là không khí bên ngoài đặc biệt có hại.
>>>Xem thêm: Những điều bạn cần biết về chỉ số chất lượng không khí AQI
Cách tính AQI?
Đối với Trung Quốc và cả Mỹ có 6 chất gây ô nhiễm không khí chính liên quan đến đánh giá AQI:
- Bụi mịn (tức là PM2.5)
- Hạt bụi PM10
- Sulfur Dioxide
- Ozone
- Carbon Monoxide (CO)
- NO2
Điều mà đa số mọi người không nhận ra là AQI được cố định trong khoảng từ 0 đến 500 kể cả AQI China hay USA. Lấy PM2.5 làm ví dụ, khi nồng độ trung bình hàng ngày đạt 500 μg/m3, AQI được tính toán là 500. Sau đó, bất kể của sự gia tăng nồng độ PM2.5, chỉ số AQI sẽ không thay đổi ở mức 500.
Tóm lại AQI không tăng tuyến tính theo chỉ số PM2.5, trong khi đối với không khí trong nhà, PM2.5 lại là nhân tố quan trọng nhất. Vì vậy để theo dõi chất lượng không khí trong nhà, đánh giá PM2.5 thực sự tốt hơn là AQI.
Nhiều người cho rằng AQI là minh chứng của PM2.5, nhưng thực tế đối với Trung Quốc và cả Mỹ, có đến 6 chất ô nhiễm được tính trong công thức AQI. PM2.5 chỉ là một tham số trong 6 chất này mà thôi. Xem bảng tính AQI của Mỹ dưới đây sẽ rõ:
Trong hầu hết các trường hợp, PM2.5 là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí, vì vậy AQI thường phản ánh nồng độ của PM2.5. Chúng ta không chỉ có thể tính AQI theo nồng độ PM2.5 mà còn có thể tính được nồng độ PM2.5 bằng cách tính AQI.
Những người quan tâm đến AQI có thể biết rằng với cùng một chỉ số PM2.5 mà AQI của Trung Quốc và Mỹ sẽ cho ra 2 kết quả khác hẳn nhau. Xin đừng kết luận rằng phương pháp kiểm tra của Trung Quốc hay Mỹ là không chính xác.
Trên thực tế, Trung Quốc và Hoa Kỳ có các phương pháp tính AQI khác nhau, vì vậy các giá trị được tính là hoàn toàn khác nhau. Xem bảng dưới đây sẽ rõ, PM2.5 của dòng đầu tiên là của Trung Quốc. cái thứ 2 là của Mỹ. Ta có thể thấy với AQI=50 thì của Trung Quốc chỉ cần PM2.5<35 ug/mg3, trong khi của Mỹ thì nghiêm ngặt hơn, PM2.5<12ug/m3.
>>>Tham khảo ngay: TOP 3 máy đo chất lượng không khí chính xác nhất hiện nay
Sự khác biệt giữa hai tiêu chuẩn AQI giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là gì?
Trước hết để mình sẽ giải thích tại sao lại cần so sánh AQI của Trung Quốc và Mỹ, chúng ta đang ở Việt nam cơ mà. Câu trả lời là Việt Nam thực tế không có tiêu chuẩn về AQI, mà kể cả có cũng không dùng được, đơn giản bởi hầu hết các hãng máy lọc không khí trên thế giới sản xuất tại Trung Quốc và phần lớn máy lọc không khí bán tại Việt Nam xuất xứ từ Trung Quốc. Trung quốc có tiêu chuẩn AQI riêng và Mỹ có tiêu chuẩn về AQI riêng, tùy vào thị trường xuất khẩu mà máy lọc không khí sẽ được hiệu chỉnh theo 2 tiêu chuẩn này. Đây là 2 tiêu chuẩn phố biến nhất tại thị trường Việt Nam và rất khác biệt nhau. Cùng một chỉ số, ví dụ PM2.5=35ug/m3, theo tiêu chuẩn của Trung Quốc là tốt, trong khi tiêu chuẩn AQI của Mỹ là không tốt.
Hai phương pháp tính AQI thực ra đều có lý do riêng. Bản thân AQI là một chỉ số nhân tạo và là một công cụ chính sách, mục đích của nó là giúp mọi người hiểu một cách trực quan mức độ nghiêm trọng của ô nhiễm không khí. Do sự khác biệt về địa lý, thời tiết, các yếu tố nhân tạo và kinh tế, Trung Quốc và Hoa Kỳ có sự khác biệt về chất lượng không khí. Do đó, hai quốc gia có các định nghĩa khác nhau về thuật toán AQI, cũng được xem xét từ các điều kiện quốc gia tương ứng.
- Hoa Kỳ là nước phát triển, không khí trong sạch hơn cho nên tiêu chuẩn môi trường cũng khắt khe hơn.
- Trung Quốc là nước đang phát triển và công xưởng thế giới, môi trường không khí bị ảnh hưởng nặng nề nên họ phải để tiêu chuẩn không khí lỏng hơn, nếu không thì cả năm chất lượng không khí đều xấu, sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến tâm lý dân chúng và môi trường đầu tư.
Miễn là nó có thể hiển thị AQI có thể cung cấp hướng dẫn cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta, đó là dữ liệu hữu ích. Tại thời điểm này, cho dù là loại AQI nào, nó cũng có thể cung cấp tác dụng cảnh báo ô nhiễm không khí ở mức độ nhất định, nhắc nhở chúng ta thực hiện các biện pháp bảo vệ. Chắc chắn, trong một thế giới lý tưởng, không khí mà chúng ta hít thở sẽ không có ô nhiễm. Và AQI lúc đó sẽ không còn ý nghĩa nữa.
Chúng ta nên dùng AQI nào?
Câu trả lời là đương nhiên chúng ta nên theo AQI của Mỹ, vì đây là tiêu chuẩn quốc tế, kể cả tiêu chuẩn AQI của WHO cũng giống của Mỹ.
Vì vậy, bạn nên mua máy đo chất lượng không khí riêng biệt của các hãng uy tín tại nhà, đo AQI theo tiêu chuẩn Mỹ hoặc riêng đo PM2.5 và các dữ liệu khác mà bạn quan tâm hàng ngày. Đo chất lượng không khí hàng ngày, bạn sẽ có ý thức bật máy lọc không khí hơn và biết được thực sự máy lọc của mình có hoạt động hiệu quả hay không? So sánh với cảm biến trên thân của máy lọc không khí, chúng tôi tin bạn sẽ có nhiều phen bất ngờ bởi kết quả hoàn toàn trái ngược nhau!
Bạn có thể xem video dưới đây để biết rõ cảm biến trên máy lọc không khí thông thường khác với máy đo AQI như thế nào
Tạm kết
Không khí ngày càng ô nhiễm, chỉ số AQI ngày càng cao, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người. Để bảo vệ sức khỏe cho bạn và cả gia đình, bạn có thể tham khảo các giải pháp thanh lọc không khí cao cấp của AirProce. Liên hệ tới hotline của AirProce Việt Nam qua số điện thoại 0972 608 960 để được tư vấn miễn phí!
