Cao huyết áp là một trong những bệnh lý tim mạch phổ biến, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát kịp thời. Tình trạng này thường diễn ra âm thầm, nhưng lại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim, thận và não.
Vậy đâu là nguyên nhân gây cao huyết áp, và làm thế nào để điều trị hiệu quả? Hãy cùng AirProce tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Cao huyết áp là gì?
Bệnh cao huyết áp là tình trạng áp lực máu tác động lên thành động mạch cao hơn mức bình thường trong thời gian dài, buộc tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu đi nuôi cơ thể.
Chỉ số huyết áp được đo bằng hai trị số: huyết áp tâm thu (áp lực khi tim co bóp) và huyết áp tâm trương (áp lực khi tim giãn nghỉ). Theo hướng dẫn y khoa, một người được chẩn đoán mắc bệnh cao huyết áp khi huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên.
Triệu chứng cao huyết áp thường không rõ ràng, khiến nhiều người chủ quan. Trong nhiều trường hợp, bệnh chỉ được phát hiện khi xuất hiện biến chứng nghiêm trọng như đau đầu dữ dội, hoa mắt, chóng mặt, đau tức ngực hoặc khó thở.
Nếu không kiểm soát tốt, bệnh cao huyết áp có thể làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim, tổn thương thận và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác. Vì vậy, việc tầm soát huyết áp định kỳ và áp dụng biện pháp kiểm soát phù hợp là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Nguyên nhân gây ra cao huyết áp
Bệnh cao huyết áp có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, được chia thành hai nhóm chính: cao huyết áp nguyên phát (không rõ nguyên nhân cụ thể) và cao huyết áp thứ phát (có nguyên nhân xác định). Việc nhận biết dấu hiệu cao huyết áp và kiểm soát các yếu tố nguy cơ là điều cần thiết để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
Nguyên nhân cao huyết áp nguyên phát
Cao huyết áp nguyên phát (hay vô căn) chiếm phần lớn các trường hợp mắc bệnh. Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định, nhưng một số yếu tố nguy cơ góp phần làm tăng huyết áp bao gồm:
- Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị cao huyết áp, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.
- Tuổi tác: Người lớn tuổi, đặc biệt là nam giới, có nguy cơ cao hơn do sự suy giảm chức năng mạch máu theo thời gian.
- Lối sống không lành mạnh: Chế độ ăn nhiều muối, ít rau xanh, thừa cân, ít vận động, căng thẳng kéo dài và sử dụng chất kích thích (thuốc lá, rượu bia) đều có thể làm tăng huyết áp.
Nguyên nhân cao huyết áp thứ phát
Cao huyết áp thứ phát có nguyên nhân cụ thể và chiếm khoảng 5-10% tổng số ca bệnh. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Bệnh lý nền: Các bệnh về thận (viêm cầu thận, suy thận), bệnh tim mạch, u tuyến thượng thận, bệnh tuyến giáp,… đều có thể dẫn đến tăng huyết áp.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc tránh thai, thuốc cảm, corticosteroid, thuốc giảm đau không kê đơn hoặc sử dụng chất kích thích (cocaine, rượu, nicotine) có thể gây tăng huyết áp.
- Tăng huyết áp khi mang thai: Thường xảy ra từ tuần thứ 20 của thai kỳ, đặc biệt ở phụ nữ mang thai con đầu lòng, đa thai, thiếu máu hoặc có tiền sử bệnh lý như đái tháo đường, cao huyết áp trước khi mang thai.
- Ô nhiễm không khí: Bụi mịn, khí độc hại có thể gây viêm mạch máu, rối loạn chức năng nội mô, làm co mạch kéo dài, dẫn đến cao huyết áp.
Bệnh cao huyết áp nguy hiểm như thế nào?
Cao huyết áp được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” bởi nó diễn ra âm thầm nhưng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến người cao tuổi mà còn ngày càng phổ biến ở người trẻ do lối sống thiếu khoa học.
Dưới đây là những biến chứng nguy hiểm của cao huyết áp:
Thiếu máu cơ tim
Tăng huyết áp làm gia tăng áp lực lên mạch máu, khiến động mạch vành bị tắc nghẽn, làm giảm lưu lượng máu đến tim. Điều này có thể gây ra thiếu máu cơ tim, biểu hiện qua những cơn đau ngực kéo dài 15 – 20 phút, thậm chí lan sang cánh tay. Nếu không được kiểm soát, bệnh có thể dẫn đến suy tim hoặc nhồi máu cơ tim nguy hiểm.
Nguy cơ đột quỵ
Cao huyết áp lâu ngày có thể gây phì đại thất trái, làm suy yếu chức năng tim và tăng nguy cơ đột quỵ. Những người béo phì, căng thẳng kéo dài hoặc có lối sống ít vận động càng dễ mắc phải tình trạng này.
Đặc biệt, dấu hiệu cao huyết áp ở người trẻ thường bị bỏ qua, khiến họ chủ quan trong việc kiểm soát bệnh. Khi huyết áp tăng đột ngột, nhất là trong lúc làm việc căng thẳng hoặc sốc tâm lý, nguy cơ đột quỵ có thể xảy ra ngay cả khi tuổi đời còn rất trẻ.
Các biến chứng nghiêm trọng khác
Bên cạnh nguy cơ đột quỵ và nhồi máu cơ tim, cao huyết áp còn có thể gây ra hàng loạt biến chứng khác:
- Tai biến mạch máu não: Huyết áp cao làm tổn thương mạch máu não, có thể gây xuất huyết hoặc tắc nghẽn mạch máu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và nhận thức.
- Xơ vữa động mạch: Thành mạch máu dày lên do huyết áp cao kéo dài, làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng như não, thận, tim.
- Ảnh hưởng thị lực: Huyết áp tăng cao có thể gây tổn thương võng mạc, dẫn đến suy giảm thị lực hoặc thậm chí là mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.
Điều trị bệnh cao huyết áp
Cao huyết áp là một bệnh lý mạn tính cần được kiểm soát chặt chẽ để tránh các biến chứng nguy hiểm. Vậy bị cao huyết áp nên làm gì để duy trì sức khỏe ổn định?
Điều chỉnh lối sống
Biện pháp không dùng thuốc luôn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp. Dưới đây là một số mẹo vặt chữa cao huyết áp đơn giản mà hiệu quả:
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế muối (dưới 6g/ngày), tăng cường rau xanh, trái cây tươi và các thực phẩm giàu kali, magie như chuối, cam, khoai lang, bơ,…
- Tập thể dục đều đặn: Mỗi ngày nên vận động ít nhất 30 phút với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội.
- Kiểm soát cân nặng: Giảm cân nếu đang trong tình trạng thừa cân béo phì, vì mỗi kg giảm được có thể giúp huyết áp hạ xuống đáng kể.
- Hạn chế chất kích thích: Rượu bia, thuốc lá, cà phê có thể làm tăng huyết áp và gây hại cho tim mạch.
- Tránh căng thẳng: Thiền định, nghe nhạc thư giãn và ngủ đủ giấc có thể giúp ổn định huyết áp.
Tạo môi trường sống trong lành
Không khí trong lành không chỉ giúp bạn hít thở dễ dàng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì huyết áp ổn định. Máy lọc không khí AirProce có khả năng loại bỏ bụi mịn PM0.3 lên đến 99.99%, khí độc như NO₂, CO và các hợp chất VOC, giúp giảm viêm nhiễm đường hô hấp và hạn chế tác động tiêu cực lên hệ tim mạch.
Đặc biệt, thiết bị này có bộ lọc HEPA và than hoạt tính giúp giữ lại hạt siêu mịn và khử mùi độc hại, tỷ lệ khử trùng và loại bỏ virus H1N1 lên tới 99,99%, mang lại không gian sống trong lành hơn.
Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ
Khi thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát huyết áp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc. Quá trình điều trị cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Dùng thuốc đều đặn theo đúng liều lượng, không tự ý ngưng thuốc.
- Theo dõi huyết áp thường xuyên để điều chỉnh phác đồ khi cần thiết.
- Báo ngay cho bác sĩ nếu gặp tác dụng phụ.
- Trong trường hợp cao huyết áp khẩn cấp, bệnh nhân có thể cần nhập viện để được điều trị đặc biệt.
Người cao huyết áp nên uống gì?
Chế độ uống phù hợp giúp kiểm soát huyết áp hiệu quả. Nước ép củ dền giàu nitrat, giúp giãn mạch và cải thiện tuần hoàn máu. Trà xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa, có tác dụng hỗ trợ bảo vệ tim mạch. Ngoài ra, uống đủ nước lọc giúp duy trì huyết áp ổn định, trong khi sữa không đường, ít béo cung cấp canxi, góp phần tăng cường sức khỏe tim mạch.
Cao huyết áp kiêng ăn gì?
Một số thực phẩm có thể làm huyết áp tăng cao cần tránh hoặc hạn chế:
- Muối và thực phẩm chế biến sẵn: Gây tích nước, làm tăng áp lực lên mạch máu.
- Đồ ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán: Dễ gây xơ vữa động mạch.
- Thực phẩm chứa nhiều đường: Làm tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường, ảnh hưởng đến huyết áp.
- Thịt đỏ, nội tạng động vật: Gây tăng cholesterol, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.
Cách điều trị cao huyết áp ở người trẻ
Dấu hiệu cao huyết áp ở người trẻ có thể không rõ ràng, nhưng nếu thường xuyên đau đầu, chóng mặt, tim đập nhanh thì cần kiểm tra huyết áp ngay. Điều trị cao huyết áp ở người trẻ tập trung vào:
- Kiểm soát căng thẳng, hạn chế thức khuya.
- Duy trì cân nặng hợp lý và tập luyện thể dục thường xuyên.
- Giảm tiêu thụ đồ ăn nhanh, nước ngọt có ga.
- Hạn chế rượu bia, thuốc lá để bảo vệ mạch máu.
- Việc phát hiện và kiểm soát huyết áp ngay từ khi còn trẻ giúp ngăn ngừa nhiều biến chứng về sau.
Kết:
Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về nguyên nhân và cách điều trị cao huyết áp. Việc duy trì lối sống lành mạnh, kết hợp theo dõi huyết áp thường xuyên và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, hạn chế biến chứng nguy hiểm.
